хапіць

тлумачэнне слова:

  хапіць, хаплю, хопіш, хопіць; закончанае трыванне
    1. закончанае трыванне да хапаць (у 1 знач.).
    2. што, чаго і без дапаўнення размоўнае слова Выпіць: хутка праглынуць што-н. Каўрыжка.. хапіў поўную лыжку журавіннага кісялю і папярхнуўся. Пянкрат. [Валянціна Васільеўна:] — На маім месцы ты, можа б, атруты хапіла. Гроднеў. // без дапаўнення Напіцца спіртнога. [Мікіта:] — Нешта яшчэ казала [Феня], але я так моцна хапіў, што нічога не помню... Ракітны. У важнага Мядзведзя, На гасцявым абедзе Хапіў залішне Леў, Сп'янеў. Корбан. Хапіў з дзежкі, што не бачыць сцежкі. Прымаўка.
    3. пераноснае значэнне; чаго. размоўнае слова Перажыць, перанесці што-н. цяжкае, непрыемнае. Сама Аўдоля хапіла гора нямала. Крапіва. / у безасабовая форма ужываецца, ужыванне Матросам хапіла ў час шторму.
    4. што. размоўнае слова Зрабіць цвёрдым, ушчыльніць (пра дзеянне холаду). Іней пабяліў траву, дахі і дрэвы. Малады марозік хапіў і сырую зямлю. Гаўрылкін. Марозік галашчокам хапіў, ды сонейка — мала калі зімою такое высвечвае — аж вочы слепіць. Лобан. / у безасабовая форма ужываецца, ужыванне Была позняя восень, зямлю хапіла першым прымаразкам. Навуменка.
    5. размоўнае слова У разважаннях, выказваннях пераступіць межы чаго-н., зайсці занадта далёка, дапусціць перабольшанне ў чым-н. [Вера Антонаўка] заўважыла, як забегалі ў Тацяны вочы, і, ужо шкадуючы, што хапіла занадта, прапанавала прайсціся па лесе... Карпаў. [Дзераш:] — Бач, куды хапіў?! У мяне, брат, планы пакуль інакшыя... Шынклер.
    6. каго-што і па чым. размоўнае слова Моцна ўдарыць. Уцякаючы, .. [Сашка] раптам спыніўся, хапіў кавенькай па калене, і яна хруснула, разламалася. Кухараў. // Раптоўна і моцна адчуць боль. [Чалавек:] — Калі сяджу, нічога не робячы, ці ляжу, — тады амаль і не баліць, а як толькі вазьмуся што рабіць, ды сагнуся раз — другі, жывот і хопіць. Галавач.
    7. каго. размоўнае слова Раптоўна праявіцца, прынесці пакуты (пра хваробу і пад.). Волата хапіў удар, Вызверыўся люты цар: — Дзе ахова? Дзе чыны? І куды глядзяць яны? Вітка. Шчокі малога залівала чырвань, на лбе выступіў пот, рэдзенькія белыя валаскі ўскудлачыліся... — Што з ім? — А хто ж яго ведае... Гарачка хапіла. Ліхаманка нейкая. Новікаў.
    8. размоўнае слова Адразу, з ходу, хутка зрабіць што-н. Кладаўшчык узяў маркі, даў Глушко пяць пачак цыгарэт і раптам хапіў дзверы на зашчапку. Навуменка. // Нечакана, моцна запець, закрычаць. — А што ж ты думаеш? — хапіла адразу некалькі галасоў. Чорны. Голас Клаўдзі ўпэўнена вёў песню далей, а падгалоскі чакалі, каб у патрэбны момант зноў хапіць хорам. Ракітны.
    9. безасабовая форма чаго. Быць дастатковым. — Цэгла ёсць!.. І справы, значыць, хопіць да світання кельням і рукам. А. Вольскі. Гасцей у званскіх сватоў сабралася гэтак многа, што не ўсім хапіла месца для начлегу ў доме. Лось. Андрэй крыху ажывіўся, павесялеў. Толькі весялосці гэтай хапіла ненадоўга. Шахавец.
    10. безасабовая форма каго. размоўнае слова Змагчы, быць здольным зрабіць што-н. Яго не хопіць на гэту справу.
    11. хопіць з інфінітыў і без дапаўнення размоўнае слова Досыць, даволі, годзе; трэба перастаць, спыніць (гаварыць, рабіць што-н). — А ты падыдзі, сам паглядзі! — Хопіць ужо, нагледзеўся... Лынькоў.
    •••
    Хапіць цераз край — страціўшы пачуццё меры, зрабіць або сказаць што-н. такое, што выходзіць за рамкі звычайнага, нармальнага.
    Хапіць шылам кашы (патакі) — пра няўдалую спробу зрабіць што-н.

Усталюйце новую праграму Скарніка!