перад

тлумачэнне слова:

  перад1, -у, месны склон -дзе; множны лік перада, -ду; мужчынскі род
    1. Пярэдняя частка чаго-н.; процілеглае зад. Звер.. быў незвычайнае велічыні. Асабліва вялікай была яго галава і наогул увесь перад. Колас.
    2. Тое, што і перадок (у 2 знач.).
    3. звычайна множны лік (перады, -оў). Частка абутку, што ахоплівае верх ступні.
  перад2, прыназоўнік з Т.
    Спалучэнне з прыназоўнікам «перад» выражае:
      Прасторавыя адносіны
    1. Ужываецца для вызначэння месца на невялікай адлегласці наперадзе каго-, чаго-н. Крыловіч стаяў перад картай раёна, што вісела на сцяне, каля акна. Шамякін. Цягнік прыпыніўся на хвіліну на невялікай станцыі, апошняй перад гарадком. Лынькоў. Па дарозе перад грузавікамі паўзлі доўгія снапы святла, а за імі, нібы даганяючы, беглі чырвоныя агеньчыкі. Грахоўскі. Папас абапёрся локцямі на стол і пазірае перад сабою на чысты, выбелены абрус. Галавач. [Зоська:] Што б там перад вамі ці за вамі ні рабілася — не аглядайцеся назад. Купала. // Уперадзе, побач з кім-, чым-н. і ў прысутнасці каго-, чаго-н. Аб'явіць падзяку перад строем. ▪ Ужо адтуль .. [Люба] чула, як выйшаў з хаты Стафанковіч, як падышоў аднекуль гаспадар і цешыўся перад Стафанковічам. Чорны. Праўда, наш Сымон Таўкач гаварыў, што мужык той быў чуць не сацыяліст: панскую кабылу назваў брыдка і земскага калісь дурнем злаяў перад соцкім. Колас.
      Аб'ектныя адносіны
    2. Ужываецца пры вызначэнні асобы ці прадмета, якія знаходзяцца насупраць каго-, чаго-н. і да якіх накіроўваецца чыя-н. увага або якое-н. дзеянне. Пакланіўся сын уважна Перад маці і сябрамі. Броўка. — А ты хацеў бы, каб я лістам слалася перад табою? Колас.
    3. Ужываецца для абазначэння непасрэднай блізкасці адносін да каго-н., якога-н. факта, з'явы. І калі перад намі пісьменнік з іскрай мастацкага таленту, то ці можа ён абысці моўчкі хоць бы некаторыя тыповыя з'явы сучаснага яму грамадскага жыцця? Майхровіч. Квяцістыя шырокія дарогі Каберцам перад намі ў свет ляглі, Заранкі сцелюць промені пад ногі Па ўбранай пасвяточнаму зямлі. Купала. Перад вамі, дзеці, Скрозь яснеюць далі. Крапіва. // Ужываецца пры вызначэнні адносін да каго-н., якога-н. уяўлення, палажэння, пытання і г. д. Паставіць пытанне перад слухачамі. ▪ І чым вышэй мы ўзнімаемся, чым больш з кожным днём расцём, тым шырэй вырысоўваюцца перад намі нашы перспектывы і магчымасці, тым больш цвярдзей паўстаюць перад намі нашы задачы і тым больш мы адчуваеш патрэбу моцнага прытоку новых літаратурных сіл. Чорны.
    4. У прысутнасці каго-, чаго-н. і адначасова дзеля яго. Выхваляцца перад усімі. ▪ Гэты парадак вядзе да павышэння адказнасці Саветаў і дэпутатаў перад выбаршчыкамі і аблягчае працоўным ажыццяўленне кантролю за іх дзейнасцю. «Весці». Ціхай ранічкай, да сонца, Хлопчык выбраўся з двара, Ідзе ён у свет бясконцы Пашукаць таго дабра, Каб змяніць свой лёс паганы, Новым спосабам зажыць, Каб увагі і пашаны Перад ёю [Ганнай] заслужыць. Колас.
    5. Ужываецца пры вызначэнні асобы або прадмета, у адносінах да якіх выяўляецца якая-н. прымета, стан ці пачуццё. Дрэнна .. [Маша] адчувала сябе перад людзьмі. Шамякін. І раптам з'явілася ў Захара Зынгі патрэба стаць блізкім гэтаму панураму чалавеку, выявіць перад ім якую-небудзь шчырасць. Чорны. Злачынства яго перад Пасцяй вырасла непамерна, і хлопец зусім страціў галаву. Колас.
    6. У параўнанні з кім-, чым-н. Чаго варты твой конь перад маім? ▪ Старыя выпілі — адзін перад другім маладцавата, — паглядзелі ў вочы адзін аднаму, і вось нечакана Саёнак абняў Скібу за плечы, і сівыя вусы іх злучыліся ў пацалунку. Брыль.
      Часавыя адносіны
    7. Ужываецца для вызначэння падзеі або моманту, за некаторы час да якіх што-н. адбываецца. Перад самым канцом работы да брыгадзіра прыбег пажылы чалавек і пачаў упрошваць разгрузіць чатыры вагоны шчэбеню. Грахоўскі. Мы цяпер сваё права тут пішам І не знаем заморскіх гасцей. Помнім толькі адно, што зацішак Перад громам бывае часцей. Хадыка. Перад світаннем запальваюцца зоры. Чорны. // размоўнае слова Раней за што-н., да каго-, чаго-н. Перад супам падалі закуску.
    •••
    Перад тым, як (у значэнне падпарадкавальнага злучніка) — раней за што-н. Я збіраў басанож крапіву каля плота Перад тым, як зямля наліецца цяплом... Глебка. І ў грудзі ўпёршыся напасці, стары салдат насмерць стаяў: ён перад тым, як доле ўпасці, яшчэ раз кулю пасылаў. Лужанін.

Усталюйце новую праграму Скарніка!